‘Bondgenoot’ als partner voor gezinnen met problemen

Bij mensen met een beperking en hun gezin stapelen problemen zich soms op, met overbelasting van gezinsleden tot gevolg. Eén van de vijf pilots voor gespecialiseerde cliëntondersteuning richt zich op deze groep met multiproblematiek. 150 gezinnen krijgen in het kader van de pilot een begeleider, een ‘Bondgenoot’. Projectleider Corine Boer: ‘Het doel is dat mensen zich door een bondgenoot gesteund voelen en na een tijdje weer zelf verder kunnen.’

Corinne Boer

Een alleenstaande moeder met schulden, nauwelijks sociale contacten of een netwerk, kan de zorg voor haar kind met een beperking niet meer aan. Hetzelfde geldt voor een vluchtelingengezin met vijf kinderen, waarvan de ouders nauwelijks Nederlands spreken. De oudste dochter van dit gezin zorgt voor haar elfjarige broertje met een meervoudige beperking.

Deze twee heel verschillende gezinnen kunnen allebei baat hebben bij een ‘Bondgenoot’, zegt Corine Boer. Ze is projectleider van de pilot die zich richt op ondersteuning van gezinnen met zogeheten multiproblematiek. Naast de zorg voor iemand in het gezin met een beperking spelen er problemen zoals werkeloosheid, schulden, relationele problemen of ‘gewoon’ overbelasting.

De pilot loopt twee jaar en wordt ondersteund door CZ en Menzis. De gezinnen komen daarom uit de werkgebieden van deze zorgkantoren: Groningen, Twente en Arnhem, de regio Haaglanden. Zeeland en de Zuid-Hollandse eilanden. Is de pilot een succes, dan wordt het wellicht in meer delen van het land aangeboden. Momenteel hebben 19 gezinnen zich aangemeld.

Buitenkant

Kenmerkend voor de gezinnen is dat je aan de buitenkant vaak weinig ziet, maar dat de gezinsleden wel degelijk overbelast zijn, zegt Corine Boer. ‘En de reden kan een kluwen van problemen zijn. Het kan zijn dat de zorg voor het kind met een beperking te belastend is, dat andere kinderen te weinig aandacht krijgen of dat de relatie tussen de ouders onder druk staat. Dan komen er andere problemen bij als schulden of niet de juiste zorg of hulp krijgen.’ Een Bondgenoot die een paar uur per week langs komt kan dan het verschil maken.

Luisteren

‘Het doel is in eerste instantie vooral luisteren’, benadrukt Boer. ‘Het gaat vaak om gezinnen met veel ervaring met hulpverlening, maar ze zijn toch vastgelopen. En alle goede bedoelingen ten spijt: hulpverleners gaan snel handelen, vanuit goede bedoelingen. Dat gaat niet altijd goed. De Bondgenoot moet tijd nemen om vertrouwen te winnen en goed te horen hoe de overbelasting is ontstaan en waar nu precies behoefte aan is.’

Net als bij pijnbestrijding krijgen de gezinnen van de Bondgenoot de vraag hoe ze de belasting ervaren. Hen wordt gevraagd deze een cijfer te geven tussen 1 en 10. ‘Wat betekent het als een gezin de belasting als 8 ervaart? En als dat een paar maanden later een zes is, wat heeft er dan gewerkt?’ Deze conclusies worden in kaart gebracht door het wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn van de Tilburg School of Social and Behavioral Sciences van de Universiteit Tilburg.

Stress voorkomen

Het gaat niet alleen om de persoon met de beperking en de zorg, aldus Boer. ‘Bij deze groep draait het om het hele systeem dat is overbelast of dreigt overbelast te worden.’ Cruciaal is achterhalen waardoor de overbelasting is ontstaan. ‘Komt dat omdat er onvoldoende zorg is of niet de juiste zorg? Soms zijn het relatief eenvoudige dingen waarmee veel stress kan worden voorkomen.’

Boer geeft als voorbeeld een gezin waarbij een van de kinderen, Daan, een ernstige meervoudige handicap heeft. Daan kan af en toe naar een logeerhuis, maar daar heeft hij een hoog-laagbed nodig. En er is maar budget voor één hoog-laagbed en die staat thuis. ‘Uiteindelijk hebben ze een tweedehands bed gevonden.’

Deze pilot is één van de vijf pilots voor gespecialiseerde cliëntondersteuning van het programma Volwaardig leven. Hiermee wil het ministerie van VWS onderzoeken of hulp van een gespecialiseerde cliëntondersteuner een positief effect heeft op mensen met een beperking en hun naasten. 450 mensen krijgen twee jaar lang hulp van een gespecialiseerde cliëntondersteuner. Deze persoon ondersteunt hen bij de organisatie van de zorg. Hij of zij kan ook mentaal tot steun zijn voor het hele gezin.